Tạ Mình Tuấn
Cơ sở nhân giống của ông Chín Hóa – Ảnh: Hồng Văn
(TBKTSG Online) – Nghe đồn sầu riêng Chín Hóa ngon, muốn một lần dùng thử cho biết. Nhờ chuyên mục cho biết sơ về giống sầu riêng Chín Hóa và hướng dẫn cách nhận biết, cách chọn trái sầu riêng ngon, ăn tươi. Yêu cầu trên của cụ Bùi Đình Toại (73 tuổi) ở Nghệ An, Đoàn Văn Năm (75 tuổi) ở quận 7, TPHCM. Tòa soạn đã nhờ ông Tạ Minh Tuấn, Chuyên viên Hiệp hội rau quả Việt Nam (Vinafruit) tư vấn sau đây.
Hiện nay ngoài thị trường sầu riêng treo đầy rẫy bảng “Sầu riêng hột lép” mà đôi trường hợp người bán không rõ bán sầu riêng giống gì; Ri6 (số hột lép 85-90%), Monthong (hột lép 95-100%), Cơm vàng sữa hạt lép (hột lép 95-100%). Thị trường tin vào người bán nhưng cũng đòi hỏi người mua có “năng lực” tự quyết mua giống nào.
“Chín Hóa” là thương hiệu của trái sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép và chủ nhân thương hiệu này là ông Chín Hóa ở Vĩnh Thành, Chợ Lách, Bến Tre. Tuy nhiên, từ khi có thương hiệu, trái sầu riêng Chín Hóa chỉ được trưng bày ở một vài hội chợ tại Bến Tre và TPHCM hoặc triển lãm mi ni của các dự án về cây ăn trái.
Ông Chín Hóa cho biết, diện tích sầu riêng nhà trồng lấy trái bán không lớn để tổ chức những chuyến hàng “có tem” riêng. Hàng năm, đến mùa gia đình bán một ít theo yêu cầu tiếp khách của các cơ quan tỉnh, huyện và toàn bộ bán ngay tại vườn cho thương lái, một mùa thu hoạch vài cữ là hết.
Vì thế trái sầu riêng mang nhãn Chín Hóa không có ở ngoài thị trường. Nói cách khác, khoảng trên dưới hai chục tấn sầu riêng thu hái từ vườn của nhãn hiệu Chín Hóa lẫn vào hàng ngàn tấn ngoài chợ, khó tìm mua. Nếu treo bảng “Sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép”, tuy ăn theo tên giống nhưng có vẻ “đúng” hơn treo bảng “Sầu riêng Chín Hóa”.
Người ta biết nhiều hơn về Chín Hóa, một chủ trại giống sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép. Ông Hóa có 1,5 -1,6 héc ta, trừ ra diện tích làm nhà hơn ngàn mét vuông, trại giống vài ngàn mét vuông, phần diện tích còn lại trồng sầu riêng. Trong số cây sầu riêng trồng trên vườn có một số cây dùng vào việc lấy bo làm giống (ít trái), trong đó có một cây thuộc hàng cây “bố mẹ” có chứng nhận “Cây đầu dòng” của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Tháng 6, tháng cao điểm của sầu riêng, trên thị trường có sự tham gia của nhiều giống sầu riêng như Ri-6, Monthong, khổ qua xanh, cơm vàng sữa hạt lép, chuồng bò và hàng chục giống khác, ngon có, dở có, hột lép có, hột to có và thậm chí nhiều người vẫn mua nhầm sầu riêng rất nhiều hạt, lạt hay sượng.
Muốn chọn sầu riêng “Sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép” ngon (giống do ông Chín Hóa cung cấp và xây dựng thương hiệu cho sản phẩm 1 héc ta), trước hết người mua cần nhận dạng đúng. Sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép có dạng trái hình cầu, trọng lượng bình quân 2,5-3 kg/trái, cá biệt 4-5 kg/trái và trái nhỏ hơn 2 kg cũng chiếm 20-25%.
Vỏ trái sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép màu xanh rêu hoặc xanh rêu hanh vàng nếu trồng thưa hoặc trồng ở Đông Nam bộ. Gai trái sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép thưa, rún trái lõm và rộng. Vỏ trái sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép có 6 rãnh hằn sâu rõ ràng, nổi rõ 6 múi, trong đó có 6 hộc chứa cơm. Dọc theo lưng múi có lằn tách hộp vỏ nhưng không rõ ràng, hơi khó khui. Những trái sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép nhỏ lại lép thì rất ít cơm.
Cơm sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép rất thơm, rất ngọt và rất béo nhưng một trong những điểm nhược là nhão. Để vận chuyển đi xa, gần đây người thu gom sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép thu hoạch bằng cách cắt trái khi trái đủ độ già. Sau vận chuyển 2-3 ngày, đến tay người tiêu dùng vừa “rớt đỉa” là ăn ngon nhất; không mấy khi gặp sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép sượng.
Nhân có người hỏi sầu riêng rớt đỉa là gì? Xin thưa cuống trái sầu riêng gồm 2 phần, phần đeo (bám) vào cành có tiết diện nhỏ và phần đeo trái lớn hơn. Trong tự nhiên, khi trái sầu riêng chín thì “mối nối”của hai phần cuống trái bị rời ra để trái sầu riêng rớt xuống đất; dân Nam Bộ gọi là rớt đỉa.
Qua thăm dò thị trường sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép nhận thấy đã có trường hợp nhà thu gom hái sạch cây trong 1 lần, do đó một số trái đủ độ già, số khác còn non nên họ nhúng chất kích thích trái chín (thực ra đó là chất tạo mủ cao su).
Những trái sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép bị ép chín như thế, đầu gai và da trái có loáng thoáng màu vàng, khó tách vỏ, vỏ dầy, cơm ít ngọt, ít béo, đôi khi sượng một chút ở đầu múi. Sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép được thu hoạch đủ độ già, xẻ ăn 2-3 ngày sau thu hái khi chân gai hơi lỏng, đỉa lỏng hoặc vừa rớt, cơm ít nhão, thơm và ngon nhất.